Hupkes Wijma doet Seniorenclub Hout versteld staan

De ruim veertig deelnemers aan het bedrijfsbezoek van de Seniorenclub Hout krijgen in kleine groepen een rondleiding over het terrein en door de diverse hallen van Hupkes Wijma in Kampen. De ervaren vakmensen kijken hun ogen uit naar het bijzondere vakwerk en de voorraden hardhout.

De Seniorenclub Hout was in april te gast bij Hupkes Wijma in Kampen. Een bedrijf dat door een fusie van Wijma in Kampen en Hupkes in Dieren ontstond in juni 2021. Er werken 120 mensen die samen verantwoordelijk zijn voor een jaaromzet van €48 miljoen. 60 Procent daarvan realiseren ze in de Benelux, de overige 40 procent daarbuiten. Naast de vestigingen in Dieren en Kampen heeft het bedrijf verkoopkantoren in Denemarken, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland.

Azobé is met 80 procent veruit de houtsoort die ze het meest verwerken, met name voor producten in de grond- weg en waterbouw zoals bruggen en sluisdeuren. Maar ook voor galerijen van appartementen. ‘Azobé heeft Brandklasse B en is voor vluchtroutes – wat galerijen zijn – heel geschikt. Daarnaast is het ook behoorlijk hufterproof’, lacht Stefan Meinhardt, de gastheer van de dag en tevens lid van de directie van Hupkes Wijma.

Naast azobé gebruikt Hupkes Wijma ook bilinga, groenhart en basralocus. Het bedrijf is niet alleen houtimporteur, maar ook ontwerper, engineer en de daadwerkelijke bouwer. Zo gaat het bijvoorbeeld met sluisdeuren die ze veel maken en ook renoveren. Voor een sluis in Stellendam maakte het bedrijf bijvoorbeeld deuren van meer dan 12 meter hoog en tien meter breed die 67 ton wegen. De houtvoorraad in Dieren en Kampen is ongeveer 16.000 kuub, en dit draait Hupkes Wijma er zo’n 2,5 tot 3 keer per jaar doorheen.

Hupkes Wijma is maakindustrie en handelaar

‘We zijn maakindustrie maar ook handelaar,’ zegt Meinhardt over dit enorme volume. Hupkes Wijma heeft verbonden ondernemingen in Kameroen, Gabon en Brits Guyana, waar ze sinds februari 2023 ook een eigen zagerij hebben. Van al het hout dat ze naar Nederland laten komen is 69 procent FSC-gecertificeerd. Daarover zegt Meinhardt dat het soms lastig is. ‘Boseigenaren moeten echt van het nut van zo’n certificaat worden overtuigd.’

Meinhardt noemt de grootste uitdaging waar hij momenteel voor staat de levertijd en de leverbetrouwbaarheid van het hout uit verre oorden. ‘Het transport duurt soms onverwacht heel lang. Dan is er weer een weg even niet begaanbaar, een spoorlijn defect. De landen waarmee we zaken doen, hebben een hele andere infrastructuur, wat een soepele logistiek bemoeilijkt.

‘Transport is lastig’

Recent konden we geen enkele rederij vinden die ons bulktransport wilde doen. Dan is het hout te lang onderweg, ondanks onze behoorlijke voorraad zorgt dat voor problemen. Soms wijken we dan uit naar containermaten, maximaal 11 meter 80 lang, maar dat kan niet altijd. Transport zorgt voor de grootste hoofdbrekers momenteel.’ Het is dus niet de komende strengere wet (de EU Deforestation Regulation – EUDR – die wereldwijd ontbossing moet tegengaan), die hem zorgen baart. ‘Nee. Het merendeel van ons hout is FSC gecertificeerd. Dan is voldoen aan de EUDR niet zo heel ingewikkeld meer.’

Gekapte stammen basralocus

Tijdens de rondleiding is de eerste stop bij een aantal gekapte stammen basralocus. ‘Tot 15 meter kunnen ze het bezagen, langere lengtes worden gekapt.’ Meinhardt vertelt geanimeerd hoe het er in het land van herkomst aan toe gaat. Hoe lang het duurt voor het hout in Nederland is et cetera. De houtkenners hangen aan zijn lippen. ‘Deze gekapte stammen worden relatief schaars. En ook het transport van deze lange lengtes is lastig, zoals ik al vertelde. Ik denk dat we zo’n 5.000 kuub per jaar doen, alle palen hebben een besloten hart. Anders is het helemaal niet rendabel.’

Een volgende stop buiten is bij een sluisdeur die voor onderhoud terug is gekomen. ‘Deze deuren zijn uit 1986 en komen hier voor onderhoud. Met name het kleedhout wordt vervangen. En verder wat andere reparaties. Veel oude sluisdeuren brengen we middels scans heel nauwkeurig in kaart. Soms, als onderdelen of hele deuren vervangen moeten worden maken we van die scans tekeningen en die sturen we dan naar de CNC-machines. Zodat we exact een zelfde sluisdeur krijgen.’

Binnen werken medewerkers aan nieuwe sluisdeuren van maar liefst 36 ton. ‘Gelukkig zitten we hier aan open water. Als ze klaar zijn rollen we de deuren naar buiten, waarna we een mobiele kraan inzetten om ze op schepen te laden. Onze eigen kraan in de hal kan dit gewicht niet aan.’ De deuren zijn gemaakt met pen-gat verbindingen waar bij de pennen van groenhart hout zijn gemaakt vanwege het andere krimp- en zwelgedrag dan dat van azobé. Iets verderop is een medewerker bezig met een vlonder voor een Scandinavisch buitenzwembad. Dat wordt op maat gemaakt en gaat dan op transport.

Hergebruik en resthout

Veel van het resthout van Hupkes Wijma krijgt een bestemming in de pelletindustrtie. Het wordt versnipperd en samengeperst met zetmeel en naaldhout. ‘Dan krijg je pellets met een hoge calorische waarde.’ Zelf hergebruikt Hupkes Wijma gebruikt hout, bijvoorbeeld oude meerpalen. ‘Dat doen we in Dieren waar we palen herzagen die 30 tot 50 jaar dienst hebben gedaan. Als ze al problemen geven is het op de waterlijn en daarboven, alles wat onder water zat is zeer goed.’

Voor ‘It Swettehus’ in Leeuwarden zijn bijvoorbeeld 96 oude palen gebruikt die ingezet zijn voor de nieuwe constructie. ‘We gaan altijd eerst zelf kijken voordat we oude palen kopen. Dat er algen op zitten, zegt niets over de binnenkant. De palen zelf zijn meestal nog goed bruikbaar. Het is echter wel degelijk een ander product dan nieuw hout. Zo moeten de jongens bij het herzagen van oud hout de bandzaag elke 40 minuten vervangen!’

Op een vraag van één van de toehoorders of dit oude hout ook gevingerlast kan worden moet Meinhardt het antwoord schuldig blijven. ‘We weten niet precies of de inhoudsstoffen of additieven verdwijnen in het hout.’ De volgende stop tijdens de tour is ‘het hart van het bedrijf’ zoals Dick Wilkens van de Seniorenclub Hout de zaag- en slijpafdeling omschrijft. In Kampen wordt ook geslepen voor de locatie in Dieren. ‘Voor een bandzaag kopen we alleen het staal. De rest doen we hier allemaal zelf. Zodat we precies de zagen kunnen maken zoals wij die hebben willen. Met de juiste wangen en zaagpunten.’